Ονομάζουμε κιρσοκήλη την παθολογική διάταξη των φλεβών των όρχεων, που προκαλεί τοπική φλεβική ανεπάρκεια και κάνει την παροχή του αίματος από τον όρχι προς την γενική κυκλοφορία πιο αργή. Μπορεί να αφορά μόνο τον ένα όρχι ή και τους δύο. Για μια σειρά από ανατομικούς λόγους, όταν είναι μονόπλευρη, συνήθως παρατηρείτα στον αριστερό όρχι. Η κατάσταση αυτή θυμίζει λίγο τους κιρσούς στα πόδια, θέτοντας τις φλέβες στο όσχεο ιδιαίτερα διατεταμένες, με ελικοειδή πορεία. Η όψη του όσχεου περιγράφεται από κάποιους ως “σάκκος με σκουλήκια”.

Επιπλοκές κιρσοκήλης

Η κιρσοκήλη συνήθως δεν προκαλεί ιδιαίτερες επιπλοκές, αλλά μπορεί να προκαλέσει:

• Μία αίσθηση δυσφορίας, βάρους ή ήπιου πόνου τοπικά
• Υποανάπτυξη του πάσχοντος όρχεως(στην παιδική ηλικία).
• Σε κάποιες περιπτώσεις να επηρεάσει την ποιότητα του σπέρματος και κατ’επέκταση τη γονιμότητα.

Διάγνωση κιρσοκήλης

Η κιρσοκήλη κατά κανόνα ανακαλύπτεται από τον ίδιο τον ασθενή και επιβεβαιώνεται από τον ιατρό. Χαρακτηριστικά το μέγεθος της διάτασης μειώνεται όταν ο ασθενής ξαπλώσει και αυξάνεται όταν σηκώνεται ή όταν αυξάνει την ενδοκοιλιακή του πίεση (όταν σφίγγει δηλαδή την κοιλιά του ή όταν προσπαθήσει να σηκώσει κάποιο βάρος). Το υπερηχογράφημα του όσχεου με έγχρωμο triplex επιβεβαιώνει την κλινική διάγνωση και ταυτόχρονα αποκλείει άλλα πιθανά υποκείμενα νοσήματα των όρχεων.

Ταξινόμηση κιρσοκήλης

Οι κιρσοκήλες με βάση τα χαρακτηριστικά τους ταξινομούνται σε 4 βαθμούς που αντανακλούν την σοβαρότητά τους, αλλά και βοηθούν στην επιλογή της κατάλληλης αντιμετώπισης. Έτσι έχουμε:

α) Υποκλινική κιρσοκήλη, η οποία δεν είναι ορατή (είτε σε χάλαση είτε σε καταστάσης αυξημένης ενδοκοιλιακής πίεσης), αλλά παρατηρείται μόνο με τον υπέρηχο.

β) 1^ου βαθμού, όταν είναι ψηλαφητή από το γιατρό μόνο στην πίεση (αλλά όχι σε χάλαση).

γ) 2^ου βαθμού, όταν είναι ψηλαφητή από το γιατρό σε ηρεμία, χωρίς να είναι ορατή.

δ) 3^ου βαθμού, όταν είναι ορατή ακόμα και με τον άρρωστο χαλαρό.

Κιρσοκήλη και γονιμότητα

Δεν είναι γνωστή η ακριβής σχέση της κιρσοκήλης με την ανδρική υπογονιμότητα. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι οι ασθενείς με κιρσοκήλη, λόγω της παρουσίας περισσότερου αίματος γύρω από τον όρχι, έχουν τοπικά αυξημένη θερμοκρασία και ότι αυτό επηρεάζει τα σπερματοζωάρια. Βλάβες στο DNA των σπερματοζωαρίων σε ασθενείς με κιρσοκήλη, φαίνεται να αντιστρέφονται μετά από την χειρουργική αντιμετώπισης της κιρσοκήλης.

Ποιοι ασθενείς με κιρσοκήλη χρειάζονται χειρουργείο.

Υπάρχουν πολύ συγκεκριμένες ενδείξεις για χειρουργική αντιμετώπιση των ασθενών που πάσχουν από κιρσοκήλη, ενώ η υποκλινική κιρσοκήλη δεν πρέπει να χειρουργείται. Ενήλικες ασθενείς, που παρουσιάζουν αλλοιώσεις στο σπερμοδιάγραμμα, με ιστορικό κλινική κιρσοκήλης και υπογονιμότητα για τουλάχιστον ένα έτος (εφόσον έχουν αποκλειστεί όλα τα άλλα πιθανά αίτια υπογονιμότητας), έχουν ένδειξη χειρουργείου. Επίσης, τα παιδιά με επιβεβαιωμένη υπερηχογραφικά κιρσοκήλη και υποανάπτυξη του όρχεως χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης.

Θεραπεία κιρσοκήλης

Η αντιμετώπιση της κιρσοκήλης είναι χειρουργική, με διακοπή της κυκλοφορίας των σπερματικών φλεβών. Η τομή είναι πολύ μικρή και ο ασθενείς επιστρέφει στο σπίτι του την ίδια ημέρα. Υπάρχουν κέντρα που προσθέρουν εναλλακτικές τεχνικές, όπως λαπαροσκοπική επέμβαση ή εμβολισμό των σπερματικών φλεβών (με υψηλότερο κόστος και περισσότερες πιθανές επιπλοκές αντίσοιχα).