Οι επιδιδυμίδες είναι τα όργανα, που μοιάζουν με λεπτούς σωλήνες, μέσω των οποίων μεταφέρονται τα σπερματοζωάρια από τους όρχεις στην ουρήθρα. Διατρέχουν από τους όρχεις και μέσω των σπερματικών πόρων μαζί με τα νεύρα και τα αγγεία των όρχεων, έχοντας στενές σχέσεις με τις δομές αυτές, αφού συγκρατούνται μαζί με μια λεπτή μεμβράνη.

Οι επιδιδυμίδες, όπως και όλα τα όργανα του ουροποιογεννητικού συστήματος δεν έχουν μικρόβια. Σε περίπτωση οποιασδήποτε φλεγμονής τοπικά το υγρό μπορεί είτε να παγιδευτεί γύρω από τον όρχι (δημιουργώντας υδροκήλη) είτε να εγκυστωθεί στα λεπτά στρώματα της μεμβράνης που περιβάλλει τις επιδιδυμίδες, δημιουργώντας μια ή περισσότερες κύστεις της επιδιδυμίδας. Οι κύστεις αυτές, που μπορεί να συνυπάρχουν με μία υδροκήλη, είναι απολύτως καλοήθεις, αλλά δυστυχώς δε μπορούν να υποστραφούν και να υποχωρήσουν.

Με το πέρασμα του χρόνου οι κύστεις της επιδιδυμίδας είτε παραμένουν σταθερές, είτε μεγαλώνουν σταδιακά. Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος εξαλλαγής σε καρκίνο, αλλά με τον καιρό μπορούν να γίνουν συμπτωματικές.

Διάγνωση

Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι ασθενείς εμφανίζονται στον Ουρολόγο όταν ψηλαφήσουν κάτι στο όσχεό τους, το οποίο φαίνεται διογκωμένο τοπικά. Ειδικά σε νεαρές ηλικίες (<45 ετών) επείγει η φυσική εξέταση των ασθενών, μιας και τίθεται η διαφορική διάγνωση του καρκίνου του όρχι (ενός εξαιρετικά γρήγορου καρκίνου, που διπλασιάζει τον όγκο του εντός 30-40 ημερών). Με τη φυσική εξέταση, συνήθως καταλαβαίνουμε εύκολα αν η διόγκωση οφείλεται σε βλάβη εντός ή εκτός του όρχι. Όταν υπάρχει και υδροκήλη, η φυσική εξέταση δυσκολεύει και εφόσον υπάρχει η οποιαδήποτε αμφιβολία, ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε υπερηχογραφικό έλεγχο. Ο υπέρηχος είναι ένα άριστο διαγνωστικό εργαλείο για να αποκλειστεί ο καρκίνος του όρχι, αλλά η διαφορική διάγνωση μεταξύ υδροκήλης και κύστης επιδιδυμίδας, κάποιες φορές δεν είναι τόσο απλή.

Συμπτώματα

Οι κύστεις της επιδιδυμίδας συνήθως δεν παρουσιάζουν σοβαρά συμπτώματα, όσο τουλάχιστον είναι μικρές σε μέγεθος. Όταν ένας άντρας ψηλαφήσει κάτι στο όσχεο, ακόμα και αν γνωρίζει ότι είναι κάτι απολύτως καλοήθες, είναι δύσκολο να σταματήσει να το σκέφτεται. Όσο μεγαλώνει η κύστη, μπορεί να προκαλεί πόνο, μια αίσθηση βάρους και ασφαλώς αισθητικά θέματα.

Διαχείρηση – Θεραπεία

Οι κύστεις τείνουν αρχικά να παρακολουθούνται, μιας και η συντηρητική θεραπεία δεν έχει επιπλοκές. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι κύστεις της επιδιδυμίδας δίνουν την κλινική εκτίμηση στην ψηλάφηση ότι είναι μεγαλύτερες από ότι στην πραγματικότητα, μιας και ψηλαφώνται με τους υπερκείμενους ιστούς. Σε πολύ μεγάλες κύστεις, ασθενών σε προχωρημένη ηλικία, μπορεί να προσφερθεί παρακέντηση, αλλά αυτό αποτελεί παρηγορητική αντιμετώπιση, που δε λύνει το πρόβλημα (αντίθετα σε μικρό χρονικό διάστημα το επιδεινώνει).

Οι κύστεις φτάνουν ακόμα και να ξεπεράσουν σε μέγεθος τον όρχι (βλέπε χειρουργική εικόνα). Όταν οι κύστεις είναι τέτοιων διαστάσεων που προκαλούν συστηματικά συμπτώματα, ο ασθενής αποκτά ένδειξη χειρουργείου. Κατά τη χειρουργική επέμβαση, με επισκληρίδιο ή γενική αναισθησία, γίνεται μια μικρή τομή στο όσχεο, για να αφαιρεθεί η κύστη. Αν συνυπάρχει υδροκήλη, διορθώνεται στο ίδιο χειρουργείο.

Πιθανές επιπλοκές, είναι οι ακόλουθες:

• Σχεδόν όλοι οι ασθενείς θα παρουσιάσουν οίδημα, μια αίσθηση βάρους/πόνου και ερυθρότητα τοπικά, τα οποία διαρκούν αρκετές μέρες. Γενικά το ημιόσχεο που υποβάλλεται σε επέμβαση δίνει μια αίσθηση υπερπλήρωσης (σαν να είναι γεμάτο) λόγω των ραμμάτων και του οιδήματος.
• 2-5% των ασθενών θα παρουσιάσουν μικρού βαθμού αιμορραγικές επιπλοκές και/ή μόλυνση του τραύματος. Οι επιμολύνσεις αντιμετωπίζονται με αντιβίωση, ενώ σε εξαιρετικά ακραίες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί ακόμα και επανεπέμβαση.
• 0.5-1% χρόνιο άλγος και αναισθητικές/καρδιολογικές επιπλοκές (που σχετίζονται με θρομβωτικά επεισόδια).

Η κύστη που αφαιρείται δε μπορεί να ξαναδημιουργηθεί, αλλά δε μπορεί να αποκλειστεί ο σχηματισμός άλλων κύστεων στο μέλλον, στην ίδια ή/και στην έτερη επιδιδυμίδα.

Πολύ σημαντικό σημείο είναι το ακόλουθο. Δεδομένο ότι η επέμβαση γίνεται πολύ κοντά στην επιδιδυμίδα, αν σχηματιστεί μεγάλη ποσότητα ουλώδους ιστού κατά τη φάση της επούλωσης, μπορεί να προκληθεί στένωση της επιδιδυμίδας, που δυνητικά μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα (<1%).

Μετά το χειρουργείο ο ασθενής επιστρέφει σπίτι την ίδια ημέρα και επανέρχεται στην καθημερινότητά του σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.