Οι κοροναϊοί ή κορονοϊοί αποτελούν μια γνωστή στην ιατρική κοινότητα οικογένεια ιών. Ονομάστηκαν έτσι λόγω τηςχαρακτηριστικής εμφάνισής τους στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο (φώτο), στην οποία διακρίνονται εξογκώματα περιμετρικά των ιικών σωματιδίων σαν στέμμα (στα λατινικά, κορόνα).

 

Οι περισσότεροι κοροναϊοί προκαλούν στον άνθρωπο συνήθως λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού (απλό συνάχι, φαρυγγίτιδες, λαρυγγίτιδες κτλ), αλλά μπορούν να προκαλέσουν και πνευμονία. Είναι η αιτία του 10 με 15% των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος. Το 2002 ένας κοροναϊός έγινε ευρύτερα γνωστός όταν προκάλεσε το ξέσπασμα ενός σοβαρού οξέως αναπνευστικού συνδρόμου (ΣΟΑΣ, διεθνώς γνωστό ως SARS) στη Κίνα. Δέκα χρόνια αργότερα (2012) ένας άλλος κοροναϊός προκάλεσε το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS), που μέχρι το 2019 είχε καταγράψει 2.468 κρούσματα με 851 θανάτους (θνητότητα περίπου 34.5%).

Οι κοροναϊοί έχουν επίσης σχετιστεί με γαστρεντερίτιδα.

Πανδημία COVID-19

To Δεκέμβριο του 2019 εμφανίστηκε ένας άλλος κοροναϊός, o 2019-nCoV, γνωστός και ως κοροναϊός του Ουχάν (όρος που δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας – ΠΟΥ). Έγινε γνωστός πολύ γρήγορα λόγω του σοβαρού και οξέως αναπνευστικού συνδρόμου που προκάλεσε (Severe acute respiratory syndrome, SARS). Προκειμένου να διαχωριστεί από το SARS του 2002, περιγράφεται ως SARS-CoV2 (Severe Acute Respiratory Syndrome – Coronavirus 2).

Είναι δεδομένο ότι ο συγκεκριμένος ιός προκαλεί την ασθένεια του κοροναϊού 2019 (COVID-19) και είναι εξαιρετικά μεταδοτικός μεταξύ των ανθρώπων. Επί του παρόντος δεν υπάρχει εμβόλιο κατά του ιού αυτήν τη στιγμή, αλλά ούτε και ειδική αντι-ιική θεραπεία.

Ο SARS-CoV-2 έχει πολλές γενετικές ομοιότητες με τους κοροναϊούς του SARS του 2002 (SARS-CoV) (79,5%) αλλά και της νυχτερίδας (96%), γεγονός που καθιστά πιθανή την προέλευση του από τις νυχτερίδες. Έχει διατυπωθεί επίσης η θεωρία ότι εμπλέκεται και ένας ενδιάμεσος ξενιστής, ο παγκολίνος, ένα μικρό θηλαστικό υπό εξαφάνιση, κυρίως λόγω της μεγάλης ζήτησης που έχει στην Κινέζικη παραδοσιακή κουζίνα.

Πανδημία νέου κορωνοϊού 2019–2020

Από την ημέρα που εμφανίστηκε ο COVID-2019, κυριολεκτικά κυριάρχησε στην καθημερινότητά μας. Αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην πόλη Ουχάν, πρωτεύουσα της επαρχίας Χουπέι της Κίνας. Μέχρι την 15η  Μαρτίου 2020 είχαν επιβεβαιωθεί πάνω από 169.000 περιστατικά, συμπεριλαμβανομένων όλων των επαρχιών της Κίνας και σχεδόν εκατόν σαράντα άλλων χωρών. Έχουν σημειωθεί περισσότεροι από 6.500 θάνατοι που οφείλονται στη νόσο, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων απο 3.300 εκτός της ηπειρωτικής Κίνας, ξεπερνώντας πλέον εκείνους της επιδημίας SARS του 2002. Να σημειωθεί ωστόσο, ότι από τότε έχουν ανακάμψει περισσότεροι από 76.000 άνθρωποι (έως τα μέσα Μαρτίου 2020).

Τι ξέρουμε για τη μετάδοση και τα συμπτώματα

Η μόλυνση μεταδίδεται κυρίως από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων αναπνοής που παράγονται όταν εκπνέουν οι άνθρωποι με το φτάρνισμα ή το βήχα σε απόσταση μικρότερη του ενός μέτρου. Πιστεύεται ότι ο χρόνος μεταξύ της έκθεσης και της εμφάνισης συμπτωμάτων είναι συνήθως από 2 έως 14 ημέρες. 

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετόβήχα και δυσκολίες στην αναπνοή. Λιγότερο συχνά παρουσιάζεται διάρροια, αλλά επίσης ανοσμία και αγευσία. Οι επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν πνευμονία και σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας. Δεδομένου του ότι δεν υπάρχει ακόμα εμβόλιο ή ειδική αντιική θεραπεία (παρόλο που η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη), οι προσπάθειες συνήθως στοχεύουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και της υποστηρικτικής θεραπείας, ενώ δοκιμάζονται τουλάχιστον 4 διαφορετικά φάρμακα (σαν μονοθεραπεία ή σαν σχήμα) στα πλαίσια κλινικών μελετών.

Μέτρα προφύλαξης

Αυτό που τονίζεται από όλους τους επαγγελματίες υγείας είναι η σημασία των βασικών πρακτικών υγιεινής στην πρόληψη της μόλυνσης. Για το λόγο αυτό εξέδωσαν προτεινόμενες κατευθυντήριες οδηγίες συμπεριφοράς για άτομα που είναι ύποπτα ότι έχουν τον ιό. Το πλύσιμο των χεριών, η διατήρηση της απόστασης άνω των 2 μέτρων από ανθρώπους που βήχουν και η αποφυγή επαφής με το πρόσωπο (τόσο των άλλων όσο και το δικό μας) συνιστώνται για την πρόληψη της νόσου. Οποιοσδήποτε είναι ύποπτος για τη μεταφορά του ιού, συνιστάται να αυτοαπομονώνεται και να παρακολουθεί την υγεία του για δύο εβδομάδες. Οφείλει επίσης να φοράει χειρουργική μάσκα και να ζητά ιατρική συμβουλή, καλώντας έναν γιατρό πριν επισκεφτεί μια κλινική.

Αν και η περίοδος επώασης (χρόνος από την έκθεση έως την έναρξη των συμπτωμάτων) θεωρείται ότι είναι από 2 έως 14 ημέρες, πιστεύεται ότι η νόσος μπορεί να είναι μεταδοτική κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αλλά και μετά την αποκατάσταση. Ως τις 5 Φεβρουαρίου 2020 η εκτίμηση του ποσοστού θνησιμότητας ήταν το 2% των επιβεβαιωμένων περιπτώσεων, το οποίο όμως είναι υψηλότερο μεταξύ εκείνων που απαιτούν εισαγωγή στο νοσοκομείο.

Η ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων εκτός Κίνας σε συνδυασμό με τη χαλαρότητα που επέδειξαν οι περισσότερες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, ανάγκασαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) να χρησιμοποιήσει τον όρο Πανδημία (από επιδημία) στις 11 Μαρτίου 2020. Μέχρι εκείνο το διάστημα, εντός δύο μηνών από την πρώτη του εμφάνιση, ο ιός είχε εξαπλωθεί σε 117 χώρες στον κόσμο, με πάνω από 121.000 κρούσματα, έχοντας  προκαλέσει τον θάνατο 4.373 ανθρώπων.

COVID-19 στην Ελλάδα

Όπως ήταν αναμενόμενο, ο COVID-19 εμφανίστηκε στην πατρίδα μας με το πρώτο περιστατικό να επιβεβαιώνεται στις 26 Φεβρουαρίου 2020 στη Θεσσαλονίκη, μία γυναίκα που ταξίδεψε στην Ιταλία (που αποτελεί την κύρια ευρωπαϊκή επιδημική εστία). Τις επόμενες μέρες υπήρξε μια ραγδαία αύξηση, κυρίως λόγω μιας ομάδας προσκυνητών που είχαν ταξιδέψει στο Ισραήλ και την Αίγυπτο, καθώς και των επαφών τους. Τις πρώτες τρεις εβδομάδες της πανδημίας στην Ελλάδα, τα κρούσματα έφτασαν τα 387, με 5 νεκρούς, αλλά και 14 άτομα που ανάρρωσαν πλήρως.

Οι υγειονομικές και κρατικές αρχές εξέδωσαν οδηγίες προφύλαξης του πληθυσμού και ανέστηλαν εορταστικές εκδηλώσεις καθώς και τη λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όλων των βαθμίδων, αρχικά στις πληγείσες περιοχές και στη συνέχεια πανελλαδικά. Στις 13 Μαρτίου αποφασίστηκε επέκταση των μέτρων και κλείσιμο των εμπορικών κέντρων, καφετεριών, μπαρ, μουσείων, αθλητικών εγκαταστάσεων και εστιατορίων, λόγω της εμφάνισης κρουσμάτων του ιού σε διάφορες περιοχές της χώρας και λόγω της μη τήρησης των μέτρων περιορισμού από τους πολίτες. Στις 16 Μαρτίου, και αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση απόφασης της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου σχετικά με τη λειτουργία των ορθόδοξων ναών, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πλήρη αναστολή όλων των λειτουργιών κάθε δόγματος και θρησκείας. Από τις 18 Μαρτίου, το λιανεμπόριο λειτουργεί μόνο διαδικτυακά (μέσω e-shop).

Οδηγίες καταπολέμησης και περιορισμού της νόσου

Ο ΕΟΔΥ και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έχουν δώσει οδηγίες τις οποίες όλοι οφείλουν να ακολουθούν προκειμένου να αποτραπεί η εξάπλωση της νόσου στον πληθυσμό. Τα κύρια σημεία ατομικής ευθύνης είναι τα ακόλουθα.

Τι κάνουμε:

 

  • Πλένουμε τα χέρια μας τακτικά και σχολαστικά με σαπούνι και νερό ή με αλκοολούχο διάλυμα και αποφεύγουμε την επαφή των χεριών με το πρόσωπο (μάτια, μύτη, στόμα).
  • Καλύπτουμε τον βήχα ή το φτέρνισμα με χαρτομάντιλο το οποίο απορρίπτουμε άμεσα στα απορρίμματα. Αν αυτό δεν είναι διαθέσιμο, καλύπτουμε με το εσωτερικό του αγκώνα.
  • Εάν εμφανίσουμε ήπια συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού (βήχας, καταρροή, πυρετός, πονόλαιμος) παραμένουμε στο σπίτι σε απομόνωση και επικοινωνούμε με τον ιατρό μας.
  • Σε περίπτωση επιδείνωσης των συμπτωμάτων ή εάν ανήκουμε σε ευπαθή ομάδα (ηλικιωμένα άτομα, άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με χρόνια υποκείμενα νοσήματα π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακά και χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, αρτηριακή υπέρταση), επικοινωνούμε άμεσα με τον θεράποντα ιατρό για ιατρική επανεκτίμηση.
  • Εάν λαμβάνουμε φαρμακευτική αγωγή συμμορφωνόμαστε στις οδηγίες των θεραπόντων ιατρών.

Τι δεν κάνουμε:

  • Δεν ερχόμαστε σε επαφή με άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος (βήχα, καταρροή, πυρετό, πονόλαιμο).
  • Αποφεύγουμε χώρους συγχρωτισμού, κοινωνικές εκδηλώσεις, επισκέψεις σε οικίες και παραμονή σε ανοιχτούς χώρους σε συνθήκες συγχρωτισμού.
  • Αποφεύγουμε όλα τα μη απαραίτητα ταξίδια τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
  • Δεν προσερχόμαστε σε ιατρό ή σε μονάδα υγείας σε περίπτωση εμφάνισης ήπιων συμπτωμάτων λοίμωξης του αναπνευστικού (βήχα, καταρροή, πυρετός, φαρυγγαλγία).
  • Αποφεύγουμε αυστηρά τις επισκέψεις σε νοσηλευόμενους ασθενείς.
  • Αποφεύγουμε αυστηρά την επαφή με άτομα που ανήκουν σε ευπαθή ομάδα. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, ακολουθούμε αυστηρά όλα τα μέτρα ατομικής υγιεινής (πολύ καλό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, χρήση μάσκας ή τήρηση απόστασης τουλάχιστον 2 μέτρων).

Είναι σίγουρο ότι πολλά από τα παραπάνω είναι αρκετά έως πολύ δύσκολα δεδομένου του μέχρι σήμερα τρόπου ζωής μας. Από την άλλη είναι εύκολο να καταλάβει κανείς την κρισιμότητα της ατομικής και συλλογικής πειθαρχίας και ευθύνης σε αυτό τον αγώνα που γίνεται για τον περιορισμό εξάπλωσης αυτής της νόσου.

Στην Ελλάδα κατά κάποιο τρόπο υπήρξαμε τυχεροί καθώς ο κορονοϊός έφτασε σχετικά αργά, οπότε και είχαμε δει τις συνέπειες της χαλαρής και ανεύθυνης στάσης συνανθρώπων μας, άλλων χωρών. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η Ιταλία που κυριολεκτικά βιώνει μια ανθρωπιστική καταστροφή. Στις 12 Μαρτίου η κυβέρνηση έδωσε οδηγία για το σύνολο του πληθυσμού να αυτοπεριοριστεί κατ’οίκον, με την καμπάνια: “Μένουμε σπίτι”. Τα σχολεία έκλεισαν και το εμπόριο υπέστη καθίζηση, αλλά βλέποντας τον κορονοϊό να παγώνει κυριολεκτικά τα πάντα (από χώρες έως ολόκληρους τομείς, όπως κάθε αθλητική εθνική ή διεθνή διοργάνωση), το μύνημα ελήφθη από τους περισσότερους.

Ο ΕΟΔΥ αναμένει την κορύφωση της περί τα μέσα Απριλίου για τη χώρα μας, αλλά η αλήθεια είναι ότι κανείς δε μπορεί να ξέρει με σιγουριά, πότε θα τελειώσει αυτή η περιπέτεια. Η σημασία της τήρησης όλων των μέτρων ατομικής υγιεινής, αλλά και περιορισμού των μετακινήσεων στο ελάχιστο είναι τεράστια. Έως ότου βρεθεί θεραπεία ή/και εμβόλιο, είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να εμπιστευτούμε και να ακολουθήσουμε τις συμβουλές των ειδικών, για να φτάσουμε στην τελική, ελπίζουμε, νίκη.

Για οποιαδήποτε απορία επικοινωνούμε με το 1135 (που λειτουργεί σε 24ωρη βάση) και αποφεύγουμε να επισκεφτούμε το εφημερεύον νοσοκομείο με ήπια συμπτώματα. Η πλέον υπεύθυνη στάση είναι να θεωρήσουμε ότι έχουμε όλοι τον κορονοϊό και περιοριζόμαστε με όλα τα ατομικά μέτρα για 14 ημέρες, έως ότου παραμείνουμε τελείως ασυμπτωματικοί (αναμένοντας βεβαίως περαιτέρω οδηγίες από τα συντονιστικά όργανα, τον ΕΟΔΥ και την ΓΓΠΠ). Ιδιαίτερη προσοχή σε παραπληροφόρηση που προκαλείται από “ειδικούς” των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καθώς αυτή μπορεί να προκαλέσει πανικό.

Ένα άλλο πολύ λεπτό θέμα είναι σχετικό με τα παιδιά. Με το κλείσιμο των σχολείων, τα παιδιά ξαφνικά περιορίστηκαν εντός του σπιτιού τους και σταμάτησαν το σύνολο των εξωσχολικών δραστηριοτήτων τους. Η διαχείρηση της συμπεριφοράς τους είναι ιδιαίτερα λεπτή, αλλά θυμηθείτε ότι το άγχος σας μεταφέρεται στα παιδιά μας σχεδόν αυτόματα. Οι γονείς πρέπει να βρίσκονται όσο πιο κοντά γίνεται στα παιδιά τους, να κάνουν τιτάνια υπομονή (αν και σε αυτό είναι συνηθισμένοι), να αποφεύγουν υποσχέσεις (του τύπου; “μη στεναχωριέσαι, σε δύο βδομάδες όλα θα είναι όπως πριν”) και να είναι απολύτως ειλικρινείς, περιγράφοντας μόνο την πραγματικότητα, όπως αυτή αποτυπώνεται από τους ειδικούς. Είναι σημαντικό να τους εξηγηθεί η σημασία της ατομικής υγιεινής, αλλά και της ευθύνης που πρέπει να επιδείξουν, δεδομένης της υψηλής μεταδοτικότητας στην κοινωνία από τα παιδιά. Εν κατακλείδι, εν μέσω αυτής της κρίσης, οφείλουμε όλοι να είμαστε οι καλύτεροι δυνατοί γονείς που μπορούμε να είμαστε.

Σύνδεσμοι

ΕΟΔΥ 

https://eody.gov.gr/category/anakoinoseis/

Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας https://www.civilprotection.gr/el/announcements

Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος

https://pis.gr/category/deltia-tipou/

Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών

https://www.isathens.gr/